Không có chồi vượt: CNX sử dụng phương pháp ghép áp dưới tử diệp do đó cây ca cao khi trưởng thành không có chồi vượt. Nông dân tiết kiệm công đi cắt chồi vượt hàng chục lần/năm trong 25 năm. Nếu để chồi vượt lấn át cành ghép, năng suất sẽ giảm nghiêm trọng.
Tiếp hợp tốt: Sử dụng phương pháp ghép áp dưới tử diệp, cây gốc ghép vẫn còn nguyên bộ lá và ngọn sau khi ghép nên việc vận chuyển dinh dưỡng nuôi cây và mắt ghép không bị ảnh hưởng. Điều này giúp cho mắt ghép tiếp hợp tốt và cành ghép sinh trưởng mạnh hơn. Khi cành ghép đã thuần thục, phần gốc ghép phía trên cành ghép mới bị cắt bỏ.
Cành ghép khỏe mạnh: Phương pháp ghép áp dưới tử diệp đòi hỏi thời gian từ khi ghép đến khi xuất vườn dài (3-4 tháng) nên cành ghép và gốc ghép tiếp hợp tốt. Cây giống khi xuất vườn có cành ghép cao hơn 25cm và gần như không còn phân biệt được giữa gốc ghép và cành ghép.
CÂY GIỐNG THƯỜNG
Tại Tây Nguyên, trừ vườn ươm của CNX, tất cả các vườn ươm ca cao khác đều sử dụng phương pháp ghép nối ngọn (hình bên trái). Phương pháp này có ưu điểm là dễ thao tác, tỷ lệ thành công cao do dùng cành ghép lớn có từ 2-3 mắt, thời gian từ khi ghép đến khi xuất vườn chỉ 30 - 45 ngày. Tất cả những yếu tố trên dẫn đến giá thành của cây giống ca cao ghép theo phương pháp nối ngọn thấp. Tuy nhiên phương pháp ghép nối ngọn có một số nhược điểm sau:
Chồi vượt: Do ghép nối ngọn ở phần trên cao của gốc ghép, có rất nhiều tầng lá ở phía dưới điểm ghép. Ở các nách lá là đỉnh chồi cành. Khi cây lớn lên, các chồi này sẽ phát triển liên tục, đôi khi lấn át cả cành ghép. Giống như với cà phê, năm nào bà con cũng phải đi cắt chồi vượt hàng chục lần trong suốt 25 năm. Mỗi lần chồi vượt xuất hiện, cây sẽ ngừng sinh trưởng để tập trung nuôi chồi vượt. Như người mẹ đang cho con bú mà có bầu, cơ thể sẽ ngừng tiết sữa để nuôi thai nhi.
Mất cân đối giữa cành ghép và gốc ghép: Cây ghép bằng phương pháp nối ngọn, cành ghép và gốc ghép thường phát triển không tương xứng (hình bên). Nguyên nhân là khi ghép, nhà vườn sử gốc ghép còn nhỏ (nhằm rút ngắn thời gian trong vườn ươm), mắt ghép có kích thước to hơn ngọn gốc ghép (do ghép ngay tại gần ngọn). Điều này dẫn đến việc khi cây trưởng thành, gốc ghép không nuôi được cành ghép.
Tiếp hợp kém: Phương pháp ghép nối ngọn phải cắt bỏ ngọn của gốc ghép. Điều này gây ảnh hưởng đến sự vận chuyển và hấp thu dinh dưỡng của cây (giống như cây gãy ngọn), làm cho quá trình tiếp hợp giữa mắt ghép và gốc ghép bị ảnh hưởng. Mắt ghép và gốc ghép không cùng kích cỡ làm cho vết ghép chỉ liền miệng một phần dẫn đến cành ghép chỉ nhận được 1 phần dinh dưỡng và khoáng chất từ gốc ghép.
Thời gian từ khi ghép đến khi xuất vườn chỉ 30 đến 45 ngày chưa thể đảm bảo cành ghép đã tiếp hợp tốt với gốc ghép. Đó cũng là lý do tại sao khi bà con mua cây giống được ghép bằng phương pháp nối ngọn, dây ghép vẫn còn buộc chặt tại điểm ghép (hình bên trái). Nếu dây ghép này bị tháo vào thời điểm xuất vườn, cành ghép có thể bị rơi ra trong quá trình vận chuyển hoặc do gió lay khi trồng ra ngoài vườn.
Do nhà vườn sử dụng lynon thường (không có khả năng tự hoại) nên bà con nông dân khi mua cây giống được nhà vườn khuyến cáo là cắt dây ghép 1 đến 2 tháng sau khi trồng. Tuy nhiên nhiều khi bà con bận rộn và quên mất, dây ghép bị thít sâu vào trong và cây sẽ bị gẫy sau khi trồng 1 đến 2 năm (hình nhỏ).
Cây giống có 2-3 cành ghép: Nhằm nâng cao tỷ lệ ghép thành công (tỷ lệ cây có mắt ghép bật chồi), nên các vườn ươm sử dụng phương pháp ghép nối ngọn thường dùng cành ghép có từ 2-3 mắt (2-3 nách lá) để ghép nhằm đề phòng mắt này không bật chồi thì mắt kia sẽ bật. Việc này thực sự nâng cao được tỷ lệ ghép thành công (từ khoảng 70% lên đến hơn 95%). Tuy nhiên, ở phần lớn các cành ghép, tất cả các mắt ghép đều nảy mầm và khi cây xuất vườn thường có từ 2-3 cành. Sự phân cành quá sớm và quá thấp này làm giảm năng suất về sau do ca cao ra quả trên thân chính, cũng như gây khó khăn cho việc chăm sóc do cây phân cành sớm, bộ tán quá thấp
TẠI SAO CÁC VƯỜN ƯƠM Ở TÂY NGUYÊN CHỈ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP GHÉP NỐI NGỌN
- Đầu tư cơ bản thấp.
- Dễ làm, tỷ lệ thành công cao, giá thành hạ,.
- Làm vườn ươm mang tính chất thời vụ.Các vườn ươm ca cao ở Tây Nguyên chủ yếu là vườn có quy mô nhỏ, hộ gia đình nên không thể đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng. Mùa làm cây giống chỉ bắt đầu khi mùa mưa kết thúc (nhiều năm mùa mưa kéo dài đến hết tháng 11 thậm chí giữa tháng 12). Như vậy, các vườn ươm này chỉ có khoảng 5 đến 6 tháng để bắt đầu từ vô bầu, tra hạt, ghép, chăm sóc sau ghép và xuất vườn.
Sử dụng phương pháp ghép áp dưới tử diệp cần ít nhất 8 đến 10 tháng để sản xuất ra được một cây giống ca cao có chất lượng. Như vậy, để cây giống sẵn sàng trồng vào tháng 5 hoặc tháng 6 (khi mùa mưa bắt đầu), việc vô bầu, tra hạt phải bắt đầu từ tháng 8 của năm trước. Thời gian này là giữa mùa mưa ở Tây Nguyên và để làm được việc này, vườn ươm đòi hỏi phải có mái che mưa.
Nhằm mang lại cho nông dân cây giống tốt nhất. CNX đã đầu tư xây dựng hệ thống vườn ươm ca cao hiện đại, có mái che. Việc sử dụng mái che giúp cho CNX chủ động về thời gian sản xuất ngay cả trong mùa mưa. Ngoài ra mái che còn giúp cho việc bảo vệ cây giống khỏi các loại bệnh hại, đặc biệt là bệnh VSD chuyên gây hại cho ca cao con mà chỉ đến khi đem ra trồng mới biểu hiện bệnh và gây chết cây.